Hoàn Cảnh Ra Đời Ca Khúc “Một Người Đi” Của Nhạc Sĩ Mai Châu

Tôi tiễn anh lên đường trời hôm nay mưa nhiều…lắm…
Mưa thấm ướt vai gầy, mưa giá buốt con tim
Mình cầm tay nhau chưa nói hết một câu
Thôi đừng buồn anh nhé, tiếng còi đã ngân dài.

Chinh nhân ơi! Xin anh chớ buồn
Chinh nhân ơi! Xin anh chớ buồn
Người yêu anh còn đó, người yêu anh bé nhỏ …
Hứa thương…anh trọn đời.

Thức trắng đêm qua
Hai đứa chúng mình chưa vơi hết tâm tư
Ta kể nhau nghe những vui buồn ấu thơ.

Đếm lá thu rơi, mười bốn thu tàn tôi đã biết tên anh
Nay cách xa rồi, anh khoác chinh y
Tôi còn ở lại đưa tiễn một người đi.

Tôi đứng trông theo đoàn tàu đi xa xa thành phố
Tôi thấy dáng anh buồn, đôi mắt nhớ xa xăm
Vì ngàn yêu thương, anh xếp bút mực xanh
Băng mình vào sương gió
Sống trọn kiếp trai hùng.

Chinh nhân ơi! Khi anh trở về
Chinh nhân ơi! Khi anh trở về
Người yêu ra mừng đón
Người yêu anh bé nhỏ…sẽ thương anh trọn đời

Nhạc sỹ Mai Châu sáng tác bài Một Người Đi này trong 1 kỷ niệm rất buồn : ông có 1 người bạn chí thân từ thuở nhỏ ở Sóc Trăng, Anh là Thiếu úy Nguyễn Ngọc Lân, đi lính thuộc Tiểu Đoàn 31 BĐQ. Thiếu úy Nguyễn Ngọc Lân đã hy sinh tại mặt trận Bình Long, mẹ Anh ở xa lại lớn tuổi, nên nhạc sĩ Mai Châu phải thay mặt đi nhận xác bạn, lo chôn cất và lập cả mộ bia cho bạn. Lúc đi sau xe tang tiễn bạn về nơi an nghỉ sau cùng, trời mưa lất phất, cảm xúc ghi lại như sau: ” Tôi tiễn anh lên đường, chiều hôm nay mưa buồn lắm, mưa thấm ướt vai gầy, mưa giá buốt con tim…”. Mai Châu đã có lần tâm sự rằng: chắc nhờ người bạn linh thiêng phù hộ mà Mai Châu được nổi tiếng nhờ bài Một người đi.

Ngoài ra, Nhạc Vàng có được đọc bài viết của anh Nguyễn Everywhere viết về hoàn cảnh bài hát MỘT NGƯỜI ĐI, xin phép tác giả được trích đoạn một phần bài viết, để cho những ai có sự lưu tâm sẽ có thêm nguồn tham khảo tìm hiểu về bài hát mình yêu mến.

“Nguyễn Ngọc Lân tốt nghiệp khóa mấy Thủ Đức? Tôi không biết. Vì khi còn đi học, anh không học cùng trường với tôi. Khi vào Thủ Đức, anh cũng không học cùng khóa với tôi. Khi nhận đơn vị, anh về Vùng 3, còn tôi thì bay tuốt lên tới vùng Pleiku gió núi mưa mùa mà làm bạn với những con vắt trong những khu rừng cây ngút ngàn.

Ngày lên đường đáo nhậm đơn vị, bạn bè cùng lớp và người bạn gái tên Vân đã ra đưa tiễn anh tại phi trường. Yêu thương Lân, Vân đã gởi hết tâm sự đầy vơi của mình vào trong một bức thư, nhét vội vào túi áo Lân khi anh vẫy tay từ giã mọi người, dặn anh khi tới đơn vị mới hãy đọc thư của nàng. Tới Phước Long, nơi chi.ến trận đang diễn ra thật tàn khốc, ngay lập tức, Lân đã cùng đồng đội trong đơn vị tham dự những cuộc hành quân gay go cam khổ khói lử.a tơi bời.

Chi.ến trường quá khốc liệt, người lính BĐQ hết giữ vai trò phòng thủ, lại đổi qua tấn công. Tấn công rồi lại bị dội ngược lại chi.ến hào ngồi chịu đựng pháo kích. Chỉnh đốn hàng ngũ rồi lại tấn công đuổi địch… Người lính BĐQ phòng thủ ở đâu? Tấn công ở bất cứ chỗ nào? Không cần biết! Nếu họ bị thương, người trợ y phải lên tới nơi mà băng bó cho họ, để họ có thể phục hồi sức khoẻ mà tiếp tục chi.ến đấu. Nếu người lính bị thương nặng, trợ y phải kéo họ về nơi an toàn để nghỉ ngơi hoặc chờ đưa về hậu cứ.

Một đêm nọ. Lân và anh em trong toán trợ y đã phải bò lên tận tuyến đầu để cứu những người đồng đội bị thương nặng. Trong khi hăng say với nhiệm vụ, Lân đã bị thương ngay sau ót và trở thành người được cứu thương. Đồng đội đã cố gắng kéo anh về hậu tuyến. Nhưng thương ôi! Anh đã đền nợ nước rồi. Những người bạn còn lại chỉ biết thở dài và làm một công việc cuối cùng là lấy cái poncho anh đang đeo bên mình mà phủ kín lấy thân xác anh, chờ trực thăng tới chuyển về hậu cứ.

Tại nhà xá.c Quân y viện, Mai Châu, một đồng đội, đã tự đến nhìn người chi.ến hữu cũng là đồng nghiệp một lần cuối. Nhân đó, anh tìm kiếm giấy tờ tùy thân và vật dụng cá nhân của Lân để gởi trả lại gia đình. Mai Châu tình cờ tìm thấy một lá thơ Lân còn để trong túi áo, anh vội vàng bóc ra đọc, hy vọng tìm được địa chỉ của người gởi thư. Người gởi là Vân, người yêu của Lân. Nhìn ngày tháng trong thư, Mai Châu bàng hoàng xúc động: Lá thư mới viết cách đây có mấy ngày.

Trong thư, Vân đã cầu chúc cho Lân ra tới đơn vị được bình yên. Tới nơi, hãy viết thư về ngay, để Vân được an tâm. Vân cũng biết rằng, cuộc sống quân ngũ sẽ rất gian lao vất vả, và thật là nguy hiểm, nên đã nhắc với Lân phải luôn luôn cẩn thận, giữ gìn sức khỏe, nhất là mạng sống của mình, vì mạng sống này không những chỉ của Lân, nó còn là của Vân nữa. Xa Lân, Vân đã cảm thấy thương anh nhiều hơn, và sẽ chờ đợi thư anh gởi về cho vơi niềm thương nhớ. Vân cũng đã nhắc lại cho anh những kỷ niệm thời ấu thơ, hai đứa đã quen nhau suốt muời bốn năm trường, chưa bao giờ phải xa cách nhau lâu. Hồi ở quân trường, tuy xa nhau nhưng Vân vẫn có thế gặp lại Lân trong những giờ thăm viếng. Dịp đi về đơn vị này, lần đầu tiên Lân phải đi xa mà Vân không biết chừng nào Lân mới được gặp lại, nên nỗi nhớ nhung càng gia tăng. Vân cũng hứa chắc với Lân rằng, dù chưa biết ngày nào Lân trở về, nhưng dù đó là ngày rất gần hay rất xa, Vân sẽ vui lòng chờ đợi. Khi anh trở về, Vân sẽ là người đầu tiên ra mừng đón anh. Cuối thơ, Vân hứa sẽ thương anh trọn đời.

Mai Châu đã cố gắng lục soát hết mọi túi trong bộ quân phục nát bấy tìm thư trả lời của Lân để gởi cho Vân, nhưng không có lá thơ trả lời nào cả. Mặc dù thư đã bóc, nhưng chưa chắc là Lân đã đọc hết được bức thư, vì từ ngày thư viết cho tới khi đền nợ nước, tiểu đoàn hành quân đụng trận liên miên. Thì giờ đọc thư còn hạn hẹp hoặc không có, nói chi tới chuyện viết thư trả lời. Đọc phong bì tới lui nhiều lần, Mai Châu mới viết ra được địa chỉ của Vân, anh đã tự mình ra bưu điện gởi một bức điện tín về cho Vân, và cho gia đình Lân, báo tin Lân đã tử trận. Những vật dụng cá nhân khác sẽ được gởi về cho gia đình Lân theo địa chỉ trong hồ sơ quân bạ.

Thương cảm cho đời người lính quá ngắn ngủi, thương cảm cho người con gái hậu phương mòn mỏi chờ thư người yêu mà thư không bao giờ đến, Mai Châu đã sáng tác ra một bài thơ để đời, đặt tên là “Tiễn Một Người Đi” mà tôi xin được sao lại sau đây:

“Tôi tiễn đưa anh
Người lính chi.ến Biệt Động Quân
Lên đường đáo nhậm đơn vị
Miền đất đỏ khô cằn, sỏi đá
Đất Bình Long!

Trời Sài Gòn
Mưa thu rơi nhiều lắm
Thấm ướt áo anh, màu áo hoa rừng người lính chi.ến
Ướt áo tôi, màu áo trắng sinh viên

Tôi và anh
Học chung trường từ thuở nhỏ
Quê nhà mình cùng chung một giòng sông
Màu phù sa đất đỏ

Giòng sữa Mẹ Cửu Long
Nuôi mình lớn lên trong tình thương Đất Mẹ.
Trời mưa lạnh,
Cơn mưa rào của cảnh biệt ly
Đôi mắt anh thật buồn, sâu thăm thẳm

“Mày đừng buồn nhớ viết thư thăm Vân!”
Người yêu anh đó, người yêu anh bé nhỏ
Hứa thương anh trọn đời ….

Phi cơ cất cánh, hai đứa vẫy tay
Mắt tôi cay, vì mưa rơi vào mắt
Má tôi ướt, vì gió lạnh mùa thu
Anh đi nhé vì giòng sông của Mẹ
Bảo vệ quê hương khỏi giặc thù.

Hai tuần lễ sau,
Một điện thơ từ Tiểu Đoàn 31
Rất lấy làm đau đớn báo tin buồn
Thiếu Úy Nguyễn Ngọc Lân đã hy sinh vì Tổ Quốc!!

Nước mắt tôi nhạt nhòa…
Anh nằm đây, gương mặt thật hiền hòa
Như đang ngủ
Phải, anh đã chìm vào một giấc ngủ thiên thu

Viên đạ.n sau đầu, đã đưa tên anh vào lịch sử
Vân bật khóc, phải đây là sự thật?
Tay run run, nàng nhẹ vuốt mắt anh.
Đọc thơ anh nhiều lần ngày hôm trước
Vừa gởi về anh một lá thư xanh

Nhưng bây giờ âm dương chia đôi ngả
Anh đang nằm đo, nước mắt em rơi
Anh cứ ngủ, em ru anh an giấc
Em đã hứa sẽ thương anh trọn đời
Người yêu anh bé nhỏ, sẽ yêu anh trọn đời …

Vân và tôi đưa anh trở về lòng đất Mẹ
Đất Sóc Trăng nhuộm đỏ,
Từ giòng má.u anh, hay tự đất phù sa??

Mẹ anh già, đôi mắt khóc mù lòa
Tóc mẹ bạc thêm từ tin anh ch.ết
Lá vàng còn đó, lá xanh rụng rồi!

Lá vàng ngồi khóc lá xanh
Con ơi sao nỡ, sao đành bỏ đi
Mẹ cha có tội tình chi
Cho con ch.ết trước, thay vì mẹ cha

Cha con với mẹ đã già
Sao con lại để cả nhà chịu tang
Lá xanh rụng trước lá vàng
Nước sông chảy ngược bao hàng lệ tuôn

Bây giờ con đã về nguồn
Thôi con an nghỉ, quê hương an bình
Chi.ến chinh, chinh chi.ến điêu linh
Thương anh lính chi.ến hy sinh cuộc đời

Đọc kinh lạy Đức Chúa Trời
Xin thương phù giúp những người chi.ến binh.”

Mai Châu 

Bài thơ được phổ biến trong Tiểu Đoàn, rồi Liên Đoàn, rồi ra dân chúng, trở thành nổi tiếng, không kém gì bài thơ “Đồi Tím Hoa Sim” của Hữu Loan ngày xưa. Sau một thời gian sửa soạn, với sự phụ giúp của một số bạn bè thân thiết, Mai Châu đã lấy bài thơ phổ vào nhạc, tạo nên ca khúc “Một người đi”.

*Links nhạc và tài liệu st nhiều nguồn. BQT Nhạc Vàng