Nhạc Sĩ Hoàng Thi Thơ | Thi Sĩ Của Đồng Quê

Chỉ thuần túy đọc lời các nhạc phẩm của Hoàng Thi Thơ, ta có thể quả quyết ông chính là một Thi sĩ của đồng quê …

Sinh ra trong một gia đình quan lại, tuy cha ông đều là quan nhà Nguyễn, nhưng suốt thồi ấu thơ nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, (tên khai sinh là Hoàng Hữu Ngạnh) lại luôn ở bên người mẹ hiền, gắn bó với làng quê Bích Khê – một xóm thôn rất đẹp nằm bên bờ sông Thạch Hãn. Dọc bờ sông là những nương dây xanh ngáy, với người dân ở đây trồng dâu nuôi tằm, quay tơ, dệt vải, có những đêm trăng thanh gió mát, trai gái dập dìu cất tiếng hát ven sông … Hình ảnh xinh đẹp của quê hương ấy, đã ngấm vào ông như một tình yêu bản năng, và sau này đã cất lên thành nhạc thành thơ.

Hãy nghe ông hát về một buổi sớm quê hương đầy trong trẻo:

Ô ! ô ! sáng hôm nay trên quê hương tôi,
Quê hương xinh xinh quê hương hữu tình,
Quê hương xinh xinh quê hương hòa bình,

Đường nở hoa trắng, xanh, vàng, tím,
Đẹp làm sao bướm bay chập chờn.
Đàn chim non véo von ngọn tre,
Khăn mầu son, áo mầu vàng,

Ơi, bà con đến xem mùa cưới !
Chân hài cong, tay dù hồng.
Lâu thật lâu mới thấy được một ngày vui !

Và đây là một buổi chiều :

Chiều chiều ơi! Trăng về lả lơi.
Chiều đồng quê câu hò chơi vơi.
Hò ơi! Giữa chúng ta em cùng anh.
Đem nước lên cho đồng xanh.
Nuôi kiếp nghèo đời mong manh.

Và đây là một đêm trăng :

Trong đêm trăng, tiếng chày khua
Ta hát vang trong đêm trường mênh mang
Ai đang say, chày buông rơi
Nghe tiếng vơi tiếng đầy.

Ai đang đi, trên đường đê
Tai lắng nghe muôn câu hò đê mê
Vô đây em, dù trời khuya
Anh nhớ đưa em về.

Đêm chơi vơi gạo cười tươi
Như chuyền hơi ấm, ấm lòng người…

Bức tranh của làng quê, có sáng có chiều, có đêm có tối, khoảnh khắc nào cũng thật đẹp, cũng thật ấn tượng lòng người, như một bức tranh giàu màu sắc cứ rộn rã mãi trong lòng ta. Chính bởi vậy mà nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Phan đã viết :

“Lại có lần nhân kỷ nghỉ hè về thăm làng, dự một buổi liên hoan văn nghệ ngoài bãi cỏ trước đình làng. Đêm trăng sáng, gái trai làng vui vẻ vỗ tay hát :

Trong đêm trăng, tiếng chày khua, ta hát vang trong đêm trường mênh mang. Vô đây em, dù trời khuya anh nhớ đưa em về…

Trong bối cảnh này, tôi bỗng nhận ra rằng bài Gạo trắng trăng thanh này dễ thương lạ làng. Khó có nhạc sĩ nào tìm được một giai điệu thích hợp với tâm hồn mộc mạc của trai gái làng tôi hơn những Gạo trắng trăng thanh. Trăng rụng xuống cầu, Duyên Quê của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ. Thuở ấy nếu không có ông, không biết những người bạn trẻ của tôi ở làng Bích Khê sẽ hát nhạc gì ?”

Như trên đã viết, Hoàng Thi Thơ đương nhiên là một nhạc sĩ của làng quê, nhưng nếu chỉ đọc ca từ của ông, ta cũng có thể khẳng định ông còn là một thi sĩ của đồng quê.

Hãy nghe ông tả về quê hương :

Đồng xanh như gái chưa con
Lúa như xôn xao chào đón
Bầy chim nghệ sĩ khoe khoang
Thấy em đua nhau hòa đàn.

Và người con gái quê hương :

Em gái vườn quê
Cuộc đời trong trắng
Dầm mưa dãi nắng
Mà em biết yêu trăng đẹp ngày rằm.

Anh biết mặt em
Một chiều bên thềm
Giọng hò êm đềm
Và đôi mắt em lóng lánh sau rèm.

Và những mối tình trai gái gắn bó với tình yêu làng quê :

Đưa em, đưa em qua cánh đồng vàng
Đưa em em qua chuyến đò ngang
Đưa em, đưa em đưa đến chợ làng

Anh mua năm thước lụa đào
Anh mua khăn vấn nhiễu vàng viền bông
Anh mua đôi guốc sơn hồng

Quần sa tanh khỏi chê
Cườm màu xanh đẹp ghê,
Kiềng vàng y tròn xoe.

Anh quên, anh quên đấy nhé
Quên mua biếu em chiếc khăn choàng
Em về, em về e khoe khoang

“Bồ” ta ấy thế mà sang
Ta về, ta về ta khoe khoang
Ngày mai đám cưới thật sang

Phải ghi nhận đây là những bài thơ hay, những bài hát hay, đậm chất dân dã làng quê và giàu âm hưởng đồng quê. Bởi thế, nhạc sĩ Phạm duy đã nói về Hoàng Thi Thơ : “Có ai trong chúng ta mà không biết đến bài Tình ca trên lúa, tưởng nhớ tới hình ảnh cô gánh gạo trắng trong đêm trăng thanh, hoặc bàng hoàng khi nghe lại câu ca trăng rụng xuống cầu? Nhờ anh, chúng ta chứng kiến cảnh tượng đưa em xuống thuyền trong đám cưới trên đường quê. Nhạc của anh lúc nào cũng giống như một đám rước : Rước tình về với quê hương trong một thời đại đầy sóng gió”.

Và đây. Phải chăng là tình yêu quê hương đất nước luôn nồng nàn trong tâm hồn nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ?

Trần Hiền Nam.