Năm tôi đang học đệ tam của một trường Trung Học công lập lớn nhất thành phố, chiến tranh đang bắt đầu bò về với thôn xóm làng mạc, nhất là những xã thôn phía bên trong làng của tôi gần vùng núi, nơi mà địch quân tối tối hay lén lút về bắt dân nộp lúa gạo.
Cũng vào năm này chính quyền xã kêu gọi, thông cáo yêu cầu người dân phải làm hàng rào Ấp Chiến Lược. Tôi không hình dung ra được Ấp Chiến Lược là như thế nào, theo họ nói thì rào vây cái làng của mình lại bằng cây để ngặn chận địch quân đêm hay ngày trà trộn vào thôn ấp. Dĩ nhiên phải có hai cái cổng, một ở đầu làng, một ở cuối làng và đêm đến sẽ có Dân Nhân Tự Vệ gác suốt đêm.
Kể ra cũng làm trở ngại không ít cho du kích muốn về làng không dễ dàng như ngày trước nữa, và chuyện Ấp Chiến Lược trở thành sự thật. Mỗi gia đình phải có nghĩa vụ đóng góp cho làng bao nhiêu trăm cây để làm hàng rào, mỗi cây dài 4 dến 5 mét, và phải thẳng thớm suôn sẻ, cây nào cũng to bằng bắp tay cùng cở như nhau mới làm hàng rào được.
Gia đình đóng góp số lượng cây theo số lượng người trong gia đình, ví dụ một người phải đóng ba trăm cây, gia đình tôi có 7 người thì 2.100 cây. Trong thời hạn ba tháng phải đóng góp đủ số lượng cây cho từng gia đình. Được một điều là Ban Tổ Chức phụ trách Ấp Chiến Lược lo phần mướn xe “be”, cứ mỗi cuối tuần hai ngày nghỉ là chở tất cả những người có nghĩa vụ chặt cây làm Ấp Chiến Lược chạy vào một khu rừng cách xa làng tôi đến 40 cây số. Nơi đó là khu rừng thưa có cùng nhiều giống cây có cùng kích thước cho tiêu chuẩn làm hàng rào Ấp Chiến Lược.
Tôi vì là đứa con trai trong ba chị em, nên ngày thứ bảy và chúa nhật nào cũng thức dậy sớm lúc 4 giờ sáng để tháp tùng theo đoàn người trong cùng một làng đi chặt cây bó lại từng bó, đến giờ hẹn chất lên xe và chở về. Chặt làm sao cho đến khi nào đủ hai ngàn một trăm cây thì thôi.
Vùng chặt cây cũng gần triền núi của Quận Cam Ranh, đất vùng này pha cát và có lác đác nhiều bông mai rừng, cho nên cũng thấy nên thơ hấp dẫn lắm. Chuyện đáng nhớ không phải là bông mai rừng mà tôi cũng từng chặt nhiều bó đem về cắm trong nhà khi gần Tết đến, mà là chuyện một người con gái cùng đi chặt cây Ấp Chiến Lược như tôi.
Yến, người con gái cùng làng nhưng ở xóm ngoài còn tôi ở xóm trong, cũng từng quen biết gặp nhau mỗi khi tôi ra xóm ngoài. Chị ruột của Yến là vợ của cậu tôi, không phải cậu ruột mà là cậu họ vì đối với má tôi là chị em chú bác. Thực ra giữa tôi và Yến không có bà con nhưng thuộc loại bà con “thông gia”.
Yến cũng từng ngày cuối tuần đi chặt cây cùng với toán của tôi, vì vậy mỗi khi chung xe là thường ngồi gần nhau chuyện trò bình thường. Tôi con trai mới lớn lần đầu tiên tiếp xúc với con gái nên rất nhút nhát mặc dù không có tình ý gì với nhau. Cũng vì đi chung trong những chuyến chặt cây cho nên thường hay gần gũi và thân thiện, nhiều khi còn nhau bó cây cho nhau. Giữa một khu rừng mênh mông, không biết cả hai vô tình hay cố ý theo bản năng, thường tìm những chỗ vắng người để hai đứa chặt chung, làm như nơi người con gái ấy có sức thu hút đặc biệt nào đó.
“Người ơi tôi kể lại chuyện xưa bao kỷ niệm êm ái lúc tuổi còn thơ
Nhà tôi sang nhà người em gái cách nhau con sông dài
Đuổi bướm hái hoa nàng cất tiếng ca bên tôi những chiều lộng gió
Kết hai mảnh hồn đã bao trăng tròn ngày mai đẹp hơn.”
Tôi không biết mình bắt đầu nhớ nàng từ lúc nào, nếu như năm ngày còn lại bận đi học không phải đi vào rừng, mỗi khi nghĩ tới nàng là lòng dạ bồn chồn lâng lâng làm sao đó. Điều này chắc không xảy ra nếu như những người bà con quen biết trong cùng một chuyến chặt cây không “cắp đôi” hai đứa chúng tôi với nhau. Mới đầu chỉ là những lời vui chơi nói qua nói lại của những người cùng chuyến xe, nhưng riết rồi thành thói quen ghiền được nghe họ nói. Người ta nói “lửa gần rơm không trèm cũng trụa”, tôi cũng không biết đó là đã yêu chưa nhưng sao vắng nhau không gặp thì nhớ quá, ban đêm nhiều khi không học bài được nếu phải nghĩ tới Yến.
Yến chưa bao giờ nói một lời yêu tôi, nhưng ánh mắt cử chỉ lúc nào cũng trìu mến. Yến thuộc loại con gái hay mắc cỡ, e thẹn giấu kín tâm trạng, “tình trong như đã mặt ngoài còn e”. Gần nhà Yến có cô bạn thân của Yến là Mùi, không biết Yến có thố lộ gì không nhưng Mùi như thấy được tình cảm của hai người và thường đóng vai trò “chim xanh” cho hai đứa chúng tôi gặp nhau tại nhà Mùi. Con trai mới lớn nhát quá, gặp nhau tim đập mạnh hồi hộp, không dám cầm tay và nói gì nhưng cả hai nghe trong lòng rộn ràng, ngực đánh thình thịch. Không gặp chịu không nổi nhưng lúc gặp lại không nói được gì.
Cũng đã mấy tháng – hay cả năm không chừng – trôi qua trong nhớ nhung nghĩ về nhau. Một bữa tôi liều lĩnh nhờ Mùi nhắn giùm hẹn cho tôi gặp Yến, tôi quyết định nắm tay nàng và nói: “Yến ơi, chiều mai tôi mời Yến đi coi ‘xi nê’ nhen, hai giờ tôi chờ Yến ngoài ngã ba đường”. Tôi chưa bao giờ tỏ tình và nói lời nào trước đó, vậy mà giờ này lại bạo dạn hẹn người ta đi ciné, thật là hết biết. Tôi nghĩ Yến chắc sẽ “giẩy nẫy la làng” và phản đối, nhưng không ngờ nàng nhẹ gật đầu. Tôi rất vui và hồi hộp chờ đợi tới ngày mai lúc hai giờ.
Tôi đạp xe đạp ra ngả ba đầu làng là điểm hẹn không thấy nàng đâu, tôi bắt đầu thất vọng và nghĩ rằng nàng cho tôi leo cây. Được một lúc tôi thấy nàng xuất hiện với chiếc áo sơ mi màu tím, màu mà tôi yêu thích – chắc do sự ngẫu nhiên chứ tôi chưa bao giờ nói cho nàng biết sở thích yêu màu tím của tôi. Tôi thấy nàng từ xa nhưng không có tỏ vẻ gì là hẹn gặp tôi cả, nàng lặng lẽ đi bộ qua mặt tôi và cứ đi mãi trên quốc lộ làm như đi với mục đích của riêng nàng. Tôi luýnh quýnh đạp xe theo bên cạnh nàng và nói Yến lên xe tôi chở đi. Thực tình tôi cũng chưa dám xưng anh và gọi nàng bằng em nữa. Tình cảm ban đầu ôi sao ngây ngô khờ khạo lắm.
Yến cũng không trả lời và vẫn lặng lẽ bước đi làm như tôi và nàng không hề quen biết. Tôi cảm thấy khó chịu về bản tính của người con gái lúc này. Mãi cho đến một đoạn đường khá xa, Yến nghĩ chừng như không còn ai có thể thấy Yến có hẹn để đi cùng với tôi, nàng mới yên tâm ngồi sau xe đạp. Tôi hỏi: “Sao Yến phải đi đến mãi ở đây như thế này ?” Yến bảo: “Nếu không, có ai thấy thì chết Yến mất!”
Bản tánh nhút nhát nhưng tràn ngập tình cảm chất chứa bên trong đã nhiều tháng qua, đúng là đàn bà con gái thật khó hiểu. Yến đã bằng lòng cho tôi chở đi coi ‘xi nê’ như thế này là thay thế trăm ngàn lời nói yêu tôi rồi. Xem như hôm nay là ngày kỷ nìệm lớn lao nhất của đời con trai mới lớn của tôi.
Vào trong rạp chiếu phim, tôi nghe trống ngực nàng đánh thình thịch vì hồi hộp, sợ sệt mặc dù tay tôi chỉ cầm tay nàng trong suốt thời gian chiếu phim và tôi cũng vụng về chỉ dám đặt lên má nàng một cái hôn nhẹ mà thôi. Tình yêu dại khờ của thuở học trò ngộ quá, vậy mà tôi cảm thấy sung sướng vô ngần.
“Thời gian trôi Thu tàn Hè qua trăng tròn rồi lại khuyết Cúc gầy nở hoa
Gặp nhau em thẹn thùng trong ánh mắt nói không nên lời
Tình đã muốn trao mà thấy xuyến xao khi đưa khăn hồng hẹn ước
Với nhau suốt đời có trăng ghi lời vàng đá đừng phai.”
Từ dạo ấy tôi thấy nhớ nàng nhiều hơn, nhiều đêm bỏ học bài tôi tìm đến nhà nàng với hy vọng nàng đang ra sau nhà làm chuyện gì đó như rửa chén… để tôi chỉ cần gặp một chút. Thiệt là ngộ, nàng đã yêu tôi nhưng giữ rất kín không hề thố lộ một lời, nàng cũng biết có một sự ngăn cách vì “ bà con thông gia” giữa Cậu tôi và chị nàng. Có phải đó là trở ngại để cho nàng không dám thốt nên lời chính thức yêu tôi?
Nhưng sức mạnh của tình yêu vẫn đủ sức để tạo nên cơ hội bày tỏ tình cảm đan kín trong lòng. Nàng tìm cách xin làm thợ may cho một người cô của tôi trong một cái quán may giữa đường từ nhà tôi đến nhà nàng để mỗi ngày tôi đi học được thấy nhau. Không hiểu cả hai đã vô tình để lộ ánh mắt cử chỉ như thế nào mà những người trong quán may đều âm thầm hiểu rằng hai đứa tôi có tình ý với nhau.
Xa không gặp thì nhớ quay quắt, và tôi tin nàng cũng giống như vậy, nhưng khi gặp thì làm như chỉ là người quen không hề thương yêu gì hết. Tôi chưa bao giờ thố lộ tình cảm của mình cho ai biết, thế mà Ba Má tôi lại có lần cảnh cáo tôi rằng: “Ba nói cho con biết, con Yến là em vợ của cậu con, Ba không đồng ý cho con quen với nó.” Vậy là sao hả trời? Sao lại đến tai người lớn rồi!
Tôi không nói gì cho Yến biết chuyện ba tôi cảnh cáo, vì chỉ đẩy cho nàng xa tôi thêm, tôi lặng lẽ đi lính để không ở trong làng tôi nữa. Ngày mai tôi được Trung Tâm 2 Tuyển Mộ Nhập Ngũ chở tôi lên đường thì tối hôm đó tôi tìm đến nhà bạn nàng, nhờ Mùi nhắn cho tôi gặp để từ giã. Mùi hay tin tôi đi lính cũng xúc động và vội vàng đến nhà Yến cho Yến hay có tôi đang chờ tại nhà Mùi.
Yến đến ngay và tôi làm ra vẻ xúc động báo cho nàng biết: “Ngày mai anh đi lính, em ở lại bình yên”. Bất ngờ quá, Yến nghe như sét đánh và cầm lấy tay tôi bóp chặt mà không nói lời nào. Trong ánh đèn dầu le lói của nhà Mùi, tôi nhìn thấy rõ hai giọt nước mắt lăn từ từ trên má nàng. Yến cũng bị xúc động mạnh trước tin chia tay này. Tôi chỉ can đảm kéo mạnh người Yến ngả vào người tôi, tay ôm choàng sau lưng nàng mà nghe hai con tim đập thình thịch.
Tôi hôn lên mái tóc nàng nghe lòng rạo rực. Yêu là như vầy sao hả? Tôi chưa xác định được thế nào là yêu, nhưng cảm xúc lại dâng trào. Cũng đã khuya rồi, sợ làm phiền nhà của Mùi, tôi bảo em về đi kẻo nhà em đi kiếm. Giây phút ấy tuyệt vời lưu luyến làm sao, rồi chúng tôi cũng xa nhau từ ấy.
Trong thời gian huấn nhục tại quân trường, nàng có gởi thư thăm tôi. Thư của người con gái quê biểu lộ tình cảm mộc mạc bình dị và rất chân thật, dường như tôi cũng đọc được ý tưởng xa xa rằng nàng vẫn chờ đợi ngày gặp tôi…
“Rồi Xuân năm ấy tiếng súng chống quân tàn tham đang rền vang ngoài bờ cõi
Nguyện đem thân trai tôi đi với bao niềm vui quyết xây dựng ngày tươi mới
…”
Tôi ra trường và đi biền biệt, coi như một kỷ niệm đầu đời của đứa con trai mới lớn, và tôi cũng quên dần theo năm tháng chiến chinh. Đến một ngày tôi được phép trở lại quê thăm cha mẹ, được tin Yến đã lấy chồng, người chồng không ai khác hơn là bạn học một lớp với tôi. Người bạn ở sát nhà nàng “chỉ cách giậu mùng tơi” giống như lời trong một bài hát nào đó. Tôi không thấy buồn mà mừng cho nàng đã tìm ra điểm tựa. Người bạn cùng lớp này cũng đã biết Yến thương tôi và chờ đợi, và có lẽ trong tình cảm người con gái cũng dễ xiêu lòng khi sự đợi chờ trong vô vọng. Ân đã đánh liều bắn tiếng muốn cưới nàng làm vợ, và Yến đã dễ dàng ngã trong vòng tay của Ân.
“Chiều nay bao kỷ niệm còn say trên đường về quê cũ lối mòn còn đây
Tìm em tôi gặp người trong xóm nói đã sang ngang rồi
Hỏi gió gió bay hỏi nước trôi sương rơi đưa chiều vào tối
Lấy thơ ghép nhạc hát lên thay lời để “Nhớ Một Người”…!!!”
Lấy thơ ghép nhạc hát lên thay lời để “Nhớ Một Người”…!!!
Nguyễn Trãi. (Trích trong Chuyện Tình ấp Chiến Lược)
*Hình ảnh kèm theo trong bài viết với mục đích minh họa, không phải nhân vật thật.